Tòng Đạo mà hành & Triết lý khởi nghiệp từ một chữ Hán!
PCC Eco – Ngày 6/11/2025, trong kho tàng Hán tự cổ, có những chữ tưởng chừng giản dị nhưng lại ẩn chứa sức mạnh khai mở của tư duy hiện đại. Chữ 「從」 – Tòng là một trong số đó. Thoạt nhìn, chỉ là hai người cùng bước trên một con đường, nhưng bên trong lại là toàn bộ triết lý về đồng hành, học hỏi, và phát triển bền vững – những giá trị cốt lõi của mọi hành trình khởi nghiệp sáng tạo. Khởi nghiệp không phải là cuộc đua của những cá nhân cô độc, mà là hành trình “tòng đạo” – cùng nhau bước đi trong cùng một tầm nhìn. Chữ 從 nhắc chúng ta rằng: thành công không nằm ở việc ai đi trước, mà ở việc ta có cùng hướng, cùng niềm tin, và cùng giữ được Đạo trên đường đi. Trong thế giới của đổi mới, nơi công nghệ thay đổi từng ngày và tri thức mở rộng vô hạn, chữ 「從」 trở lại như một biểu tượng văn hoá – quản trị – nhân văn: khởi nghiệp không chỉ là tạo ra cái mới, mà là biết theo đúng người, đúng đường, đúng giá trị, để cái mới ấy có thể sống, lớn và lan toả.
🀄️ TỪ CHỮ 從 ĐẾN TRIẾT LÝ KHỞI NGHIỆP: NGHỆ THUẬT ĐỒNG HÀNH TRONG HÀNH TRÌNH SÁNG TẠO
I. Dẫn nhập: Khi khởi nghiệp không còn là một hành trình đơn độc
Khởi nghiệp – theo đúng nghĩa của nó – không chỉ là “bắt đầu một doanh nghiệp”, mà là hành trình tạo ra giá trị mới giữa những bất định. Trong hành trình ấy, mỗi nhà sáng lập đều phải học cách đi cùng người khác, lắng nghe, chia sẻ, và cùng tiến hóa. Chính vì vậy, giữa hàng vạn chữ Hán về hành động, chữ 「從」 (Tòng) trở thành một biểu tượng tinh tế cho bản chất của khởi nghiệp sáng tạo: sự đồng hành có ý thức và tiến hóa có định hướng.
II. Cấu trúc học của chữ 從: Biểu tượng của “hai người cùng đi”
Chữ 從 xuất hiện từ thời Giáp cốt văn, với hình ảnh hai người đi cùng một hướng – người này đi trước, người kia theo sau. Về sau, chữ được chuẩn hóa trong Tiểu triện và Khải thư thành 彳 (bộ sước – bước đi) + 从 (hai người), tạo nên nghĩa hội ý: “Người cùng người trên cùng một con đường.” Đây không chỉ là mô tả hành động, mà là ẩn dụ cho hành trình phát triển nhân sinh – từ cô lập đến cộng hành, từ cái tôi đến cái ta, từ đơn lẻ đến hệ sinh thái. Chữ 從 vì thế vừa mang nghĩa “theo sau”, vừa bao hàm “đồng hành, thuận hợp, cùng hướng tới Đạo”.
III. Từ Hán học đến khởi nghiệp: Khi “Tòng” trở thành năng lực lõi của người dẫn đường
Trong văn hóa Á Đông, “Tòng” chưa bao giờ chỉ là “phục tùng”. Ngược lại, nó là năng lực nhận biết và hòa hợp với quy luật, là trí tuệ của người hiểu rằng: “Thuận theo không phải là yếu đuối, mà là một cách vận động cùng tự nhiên.”
Ở cấp độ lãnh đạo khởi nghiệp, chữ Tòng phản ánh tư duy thích nghi và đồng sáng tạo (co-creation) – nơi người lãnh đạo biết theo để học, theo để dẫn, theo để cùng trưởng thành. Khả năng “tòng” chính là tầng sâu của trí tuệ lãnh đạo khiêm tốn (humble leadership) – biết lùi một bước để cả tổ chức tiến hai bước.
IV. “Tòng” trong tổ chức khởi nghiệp: Cấu trúc cộng hành của sáng tạo
Mỗi startup thành công đều hình thành một “trường năng lượng” của sự đồng hành – nơi không ai thực sự đứng một mình. Người sáng lập cần “tòng lý tưởng”; Đội ngũ cần “tòng văn hóa”; Đối tác cần “tòng giá trị”; Nhà đầu tư cần “tòng tầm nhìn”.
Trong khung lý thuyết tổ chức hiện đại, đó là mô hình “Collective Flow” – nơi mỗi cá thể tự do nhưng được định hướng bởi mục tiêu chung. Chữ 從 chính là ký hiệu ngôn ngữ cổ cho mô hình tổ chức này, hơn hai nghìn năm trước khi khoa học quản trị hiện đại gọi nó là alignment. Không có sáng tạo nào nảy sinh trong cô lập; mọi đột phá đều là sản phẩm của đồng hành.
V. “食 + 從 = 餸” – Khi đồng hành trở thành nuôi dưỡng
Khi ghép chữ 從 vào chữ 食, ta có chữ 餸 (Tống) – nghĩa là “món ăn đi kèm cơm”. Ở tầng nghĩa biểu tượng, đây là một ẩn dụ tuyệt đẹp cho hệ sinh thái khởi nghiệp:
-
Ý tưởng khởi nghiệp là “cơm” – phần chính.
-
Những người đồng hành, chuyên gia, cố vấn là “món ăn kèm” – làm nên hương vị, giá trị, chiều sâu.
-
Khi các yếu tố này hòa hợp, ta có “bữa ăn trọn vị” – một startup có linh hồn, có vị nhân sinh.
Từ 餸 nhắc ta rằng: Đồng hành không chỉ là đi cùng, mà là nuôi dưỡng – làm cho hành trình trở nên ngon, đẹp, và đáng sống.
VI. “從道而行” – Thuận theo Đạo để phát triển bền vững
Trong “Đạo Đức Kinh”, Lão Tử nói: 「人法地，地法天，天法道，道法自然。」 (Nhân Pháp Địa, Địa Pháp Thiên, Thiên Pháp Đạo, Đạo Pháp Tự Nhiên), Con người thuận theo đất, đất thuận theo trời, trời thuận theo Đạo, Đạo thuận theo tự nhiên.
“從道而行” (Tòng Đạo Nhi Hành), hành động thuận Đạo – chính là nguyên tắc phát triển bền vững của mọi doanh nghiệp sáng tạo. Khởi nghiệp chân chính không phải là chống lại quy luật, mà là tìm thấy nhịp điệu riêng trong quy luật của thế giới. Đó là tinh thần “Tòng” – vừa linh hoạt, vừa kiên định, vừa sáng tạo, vừa tôn trọng tự nhiên của thị trường và con người.
VII. Kết luận: “Tòng” – từ học thuyết cổ đến năng lực tương lai
Nếu “Khởi nghiệp” là hành trình tìm đường, thì Tòng chính là năng lực đi cùng người khác mà không mất mình. Trong thời đại đổi mới sáng tạo, chữ 從 trở lại như một mã di truyền văn hoá nhắc con người về ba nguyên tắc bất biến:
-
Đồng hành hơn độc hành – vì sáng tạo là sản phẩm của cộng hưởng.
-
Thuận tự nhiên hơn cưỡng cầu – vì phát triển bền vững không thể trái quy luật.
-
Cùng hướng hơn hơn thắng bại – vì Đạo không nằm ở đích, mà ở cách ta cùng nhau đi.
従而不盲，行而不倦，創而不孤。(Tòng nhi bất manh, hành nhi bất quyện, sáng nhi bất cô). Thuận mà không mù quáng, hành mà không mỏi mệt, sáng tạo mà không cô đơn.
🌸 Lời kết
Chữ 從 không chỉ là một ký tự, mà là một phương pháp luận sống, làm và lãnh đạo. Trong thế giới biến động hôm nay, chữ 従 (Tòng) không chỉ là dấu chỉ của sự theo, mà là tinh thần tỉnh thức giữa dòng chảy vô thường. Ai biết “tòng” đúng cách, người ấy biết đi cùng mà không bị cuốn, lắng nghe mà không đánh mất, sáng tạo mà không tách rời nhân tâm. Trong khởi nghiệp, trong lãnh đạo, trong cuộc sống — thành công không còn đo bằng tốc độ hay quy mô, mà bằng độ sâu của nhận thức và độ bền của lòng người. Biết tòng theo Đạo, ta không cần đi trước ai, chỉ cần đi đúng hướng, cùng nhau, và không lạc khỏi chính mình.
PCC Economy
