Tôn trọng, tận tâm, trách nhiệm, trung thực và tinh tế với những bài học từ ‘Đường Vào Khoa Học Của Tôi’ từ Giáo sư Tôn Thất Tùng đến Hành trình Khỏe Vui Hạnh phúc!

ĐƯỜNG VÀO KHOA HỌC CỦA TÔI

Khi một cầu thủ trở thành nhà khoa học và để lại một ngọn lửa cho thế hệ hôm nay

Load link để đọc toàn văn cuốn sách “Đường vào khoa học của tôi” của Giáo sư Tôn Thất Tùng theo link sau đây: ĐƯỜNG VÀO KHOA HỌC CỦA TÔI

Có những con người chỉ cần nhắc đến tên là cả một thế hệ trẻ tự nhiên ngồi thẳng lưng hơn, thở sâu hơn và thấy trong tim mình sáng lên một điều gì đó rất lạ, một thứ ánh sáng vừa ấm, vừa êm, vừa trong vắt. GS Tôn Thất Tùng là một người như thế. Ông không đến với khoa học bằng những cổng lớn. Ông đi bằng một lối nhỏ đầy sỏi đá, bằng bàn tay tinh tế, ánh mắt kiên định, và một trái tim chưa bao giờ nản chí trước những điều “không thể”. Ít ai biết rằng, trước khi trở thành nhà phẫu thuật gan làm thay đổi y học thế giới, ông cũng chơi đá bóng như là một cầu thủ bóng đá, một người chạy trên sân với hết tốc lực, chuyền bóng với cả trách nhiệm, và sống trong tinh thần kỷ luật thép của thể thao. Và có lẽ, không chỉ sân cỏ đã rèn nên điều mà sau này khoa học gọi là “ý chí nhận thức” – cognitive endurance: khả năng tập trung sâu, bền bỉ lâu, không bỏ cuộc, không sợ va chạm, không sợ sửa sai, không sợ làm lại từ đầu. Những phẩm chất giúp ông ghi bàn trong bóng đá cũng chính là những phẩm chất giúp ông ghi dấu trong khoa học.

GS. Tôn Thất Tùng

1. Không có đại lộ dẫn vào khoa học — chỉ có lối nhỏ của những người dám chạy

Trong “Đường vào khoa học của tôi”, GS Tùng nhắc câu nói đầy khí phách: “Con đường khoa học không bao giờ là đại lộ.” Ông sinh ra và đi vào khoa học Việt Nam thời thuộc địa, một nơi thiếu thốn, bị xem thường, không máy móc, không điều kiện. Nhưng ông có thứ quý hơn cả phòng lab hiện đại đó chính là “ý chí của một cầu thủ khoa học, biết rằng muốn chạm vào bóng, phải chịu chạy thêm nhiều nhịp và cống hiến cho dân tộc và nhân loại”.

Và thực tế ông đã chạy. Chạy trong phòng giải phẫu tử thi. Chạy trong buồng mổ nóng như lò than thời chiến. Chạy giữa đêm khuya với hàng trăm bộ gan trên bàn trong phòng mổ tử thi cho nghiên cứu. Mỗi bước chạy của ông đã là những bước góp phần mở ra tương lai cho y học Việt Nam cho tới tận ngày hôm nay.

GS. Tôn Thất Tùng có thể rất thích đá bóng, thông qua đoạn viết trong “Đường vào khoa học của tôi” cho thấy ông từng là Đội trưởng của CLB bóng đá nổi tiếng ở Trường Y (Trường ĐHY Hà Nội, HMU – Hanoi Medical University)

2. Quan sát, phân tích, lặp lại: nền tảng của cả khoa học lẫn bóng đá

GS Tùng nổi tiếng nhờ kỹ thuật cắt gan có kế hoạch, một kỹ thuật mà thế giới tôn trọng, còn Việt Nam tự hào. Nhưng ít ai nói về cách ông tạo ra nó. Ông quan sát từng tĩnh mạch nhỏ. Ông đo từng phân thùy gan. Ông mổ lại, đọc lại, ghi chép lại hàng trăm lần. Đó chính là tư duy lặp sâu (deep repetition), kỹ năng mà khoa học hiện đại chứng minh là nền tảng của mọi chuyên gia hàng đầu, từ bác sĩ đến cầu thủ. GS Tôn Thất Tùng tập đi tập lại từng đường dao giải phẫu cho tới khi hiểu được “ngôn ngữ thầm lặng” của lá gan Việt Nam.

Các cầu thủ PCC fC ngày nay học tập ông, tập đi tập lại một cú sút bóng sống, sáng tạo không ngừng và cống hiến lặng lẽ, mãnh liệt. Khoa học và bóng đá hóa ra chỉ khác nhau ở công cụ, cây dao mổ và trái bóng nhưng não bộ, trái tim; ý chí và xúc cảm lại có gì đó cần có nhau trong giống cách ông suy nghĩ tới lạ thường để mang đến những điều tốt đẹp hơn trong cuộc sống.

GS. Tôn Thất Tùng cho rằng “Quan sát là cơ bản của khoa học”, đây là tiền đề của sáng tạo và tìm ra cái mới!

3. Không chấp nhận chân lý cũ — chỉ chấp nhận sự thật đúng

Điều khiến GS Tùng trở thành huyền thoại không những là ông học giỏi, mà vì hơn nữa là ông không chịu bị nhồi sọ. Sách Tây nói một kiểu, nhưng bệnh nhân Việt Nam lại đau theo kiểu khác. Thế là ông tự đi tìm câu trả lời. Ông mổ gan cho người Việt. Ông nghiên cứu bệnh nhiệt đới Việt. Ông phân tích ung thư gan Việt. Ông không chỉ tin vào sự thật quan sát được mà còn chưa tin vào những điều người khác bảo phải tin.

Tinh thần này chính là điều mà PCC fC và các nhóm nghiên cứu đang thực hành mỗi ngày, ví như: rắn lục Bắc Bộ không giống miền Nam; ngộ độc CO ở Thăng Long không hẳn giống textbook của Hoa Kỳ; bệnh nhân ngộ độc thuốc trừ sâu vào viện mỗi ngày chính là “phòng thí nghiệm” sống, khác biệt lạ; cần phải tỉnh thức để giúp cho người bệnh ngộ độc tự tử trở về cuộc sống bình thường tốt đẹp hơn; cần phải thay đổi phác đồ thay huyết tương cho phù hợp hơn với người Việt…

GS Tùng không làm khoa học chỉ để “đúng”. Ông làm khoa học để trước hết cứu người ngày càng tốt hơn.

4. Khi Tâm và Ý trùng nhau — cơ thể tạo ra “hiệu ứng hòa hợp”

Chúng tôi cho rằng không chỉ là nhà phẫu thuật, GS Tùng còn là nhà nhân học của chính tâm hồn mình. Ông hiểu một điều mà khoa học thần kinh ngày nay mới giải thích rõ. Khi một người làm điều họ thật sự tin (Ý) và thật sự yêu (Tâm), não bộ tiết ra dopamine, noradrenaline, và endorphin theo một tỉ lệ hoàn hảo, tạo ra trạng thái kiên trì mà không mệt, sáng tạo mà không lo âu, mạnh mẽ mà vẫn giàu cảm xúc… Đó là lý do GS Tùng bền bỉ đến mức phi thường. Chúng ta học ông, đó là lý do cầu thủ PCC fC có thể chạy 90 phút trong mưa lạnh mà vẫn ấm, bị thầy mắng cho ra bã mà vẫn vui; bền bỉ theo dõi bệnh nhân đầy gian nan mà vẫn hạnh phúc, là lý do nhóm nghiên cứu PCC có thể sửa bài báo 15–20 lần mà vẫn không bao giờ bỏ cuộc. Tâm và Ý trùng nhau đó chính là cơ hội để góp thêm Hạnh phúc hơn cho tất cả.

5. Một người Việt Nam có thể vừa là cầu thủ, vừa là nhà khoa học lớn

Chúng tôi cũng cho rằng GS Tôn Thất Tùng là minh chứng tuyệt đẹp rằng một con người có thể chạy rất nhanh trên sân cỏ, và cũng có thể đi rất sâu vào khoa học. Thể thao không tách khỏi học thuật, chúng nuôi dưỡng nhau. Bóng đá ở một góc độ nào đó giúp cho sức bền, tốc độ, kỷ luật và phản xạ quyết định. Khoa học cho ông trí tuệ, chiều sâu, tầm nhìn, nhân sinh quan, tinh thần thấu cảm… Và vì thế, ông trở thành một trong những bác sĩ phẫu thuật vĩ đại nhất không chỉ của Việt Nam mà toàn thế giới, nhưng vẫn giữ trong tim tinh thần của một cầu thủ trẻ Hà Nội ngày nào, đậm chất hào hoa, gan dạ và quyết liệt.

PCC fC hôm nay, khi đá trên sân HMU Stadium, đang tiếp nối tinh thần ấy. Những cú chạy, cú sút, cú va chạm của các bạn, nếu nhìn sâu vào đều là biểu hiện của một phần tinh thần khoa học: quan sát, phân tích, ra quyết định, sửa sai, và tiến lên tiếp tục sáng tạo.

Lời nhắn gửi tới PCC fC và các nhóm nghiên cứu

“Đường vào khoa học của tôi” không chỉ là cuốn sách. Nó là một tấm gương. Một tiếng gọi. Một lời hứa với thế hệ hôm nay. Nếu bạn yêu bóng đá, hãy đá thật trung thực. Nếu bạn yêu khoa học, yêu con người, hãy nghiên cứu đến nơi đến chốn. Nếu bạn yêu người Việt Nam, hãy để công việc của bạn làm cuộc sống ngày càng tốt hơn.

GS Tôn Thất Tùng đã bước đi trước, bằng đôi chân của một cầu thủ và bằng trí tuệ của một nhà khoa học. Phần còn lại là của chúng ta. Đừng sợ lối nhỏ nhiều sỏi đá. Hãy chạy tiếp. Hãy hỏi câu hỏi khó. Hãy sửa đến khi đúng. Hãy làm việc như trái tim mình thật sự muốn. Và rồi, như GS  Tôn Thất Tùng đã chứng minh: Nếu chúng ta đủ bền bỉ và đủ trung thực ánh sáng sẽ tự tìm đến.

GS. Tôn Tất Tùng với phương pháp phẫu thuật cắt gan nổi tiếng thế giới

GS Tôn Thất Tùng để lại cho nghề y những lời dạy “xương máu” cô đọng nhưng có sức lay động mạnh mẽ: Người thầy thuốc phải học suốt đời, vì mỗi trang sách mình hiểu thêm là một phần đau khổ của bệnh nhân được giảm bớt. Mổ xẻ hay điều trị đều không được phép cẩu thả, bởi chỉ một sai sót nhỏ cũng có thể đánh đổi bằng sinh mạng con người. Học nghề y không phải học thuộc, mà phải hiểu, phải phân tích từng thao tác, từng biến cố, rút kinh nghiệm từ thực hành thật chứ không dựa vào lý thuyết suông. Trung thực, tôn trọng, tận tâm và trách nhiệm là cốt lõi của người thầy thuốc, trung thực với dữ liệu, với kết quả, với chính lương tâm của mình; trách nhiệm với công việc; tôn trọng với bệnh nhân, người nhà và đồng nghiệp và bản thận mình. Nghề y không phải công việc 8 giờ sáng đến 5 giờ chiều; đó là hành trình của sự sẵn sàng, kiên trì và hy sinh. Và hơn hết, người thầy thuốc phải có trái tim nhân ái, biết đỡ nâng thế hệ sau, bởi đào tạo một bác sĩ không chỉ là truyền kỹ thuật mà là truyền nhân cách. Những lời dạy ấy, của GS. Tôn Thất Tùng, đến hôm nay, vẫn như ngọn đèn soi đường cho tất cả những ai chọn sống vì sự sống của người khác…

Vì một hành trình Khoẻ Vui Hạnh phúc và Có được nhiều người hơn hạnh phúc chính là hạnh phúc hơn!

Xin trân trọng và tri ân người thầy đáng kính, GS. Tôn Thất Tùng.

PCC fC Happy